مقدمه

جمهوری اسلامی ایران از جمله نظام‌هایی است که از ابتدا قائل به رویکرد ایجابی در تامین امنیت ملی بوده و از ابزارهای رویکرد ایجابی هم بیشتر بر مؤلفه‌های نرم‌افزارانه تاکید داشته است چرا که پیروزی انقلاب خود در حقیقت نماد پیروزی ابعاد نرم قدرت همچون ایدئولوژی اسلامی به رهبری ولایت‌فقیه و بهره‌گیری از اتحاد و روحیه ملی بود. این ابعاد نرم‌افزارانه عامل موفقیت انقلاب در مقابل حوادث و توطئه‌های دشمنان بوده است. تضعیف پایه‌های اعتقادی نظام جمهوری اسلامی ایران در مفهوم جنگ نرم یکی از راهبردهای غرب علیه نظام اسلامی بوده است از این‌رو شناخت و مقابله با این شکل جنگ و تبعات ذهنی و اعتقادی آن در حقیقت حفظ و توسعه انقلاب و حتی صدور آن را در پی دارد که یکی از اهداف عالیه نظام جمهوری اسلامی ایران بوده و بهره‌گیری از همین مفاهیم بیداری اسلامی را در کشورهای منطقه رقم زده است. اما برای مقابله با جنگ نرم که ابعاد فرهنگی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران را هدف قرار داده‌اند از چه ابزارهایی می‌توان بهره گرفت و فعال شدن چه ظرفیت‌هایی مقابله با این جنگ فکری را تسهیل می‌کند؟ طبیعتاً چگونگی بهره‌گیری از ظرفیت‌های فکری کشور در مقابله با جنگ نرم غرب یکی از الزامات این صحنه نبرد است که این تحقیق در پی پاسخگویی به آن است.

1. اهمیت و ضرورت

دشمن‌شناسی همواره یکی از تأکیدات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) برای موفقیت بیشتر در مقابله با دشمنان نظام اسلامی بوده است از این‌رو ایشان همواره در فرمایشات مختلف برخی از جنبه‌ها و اهداف دشمنان نظام اسلامی برای مقابله با انقلاب ملت ایران را برای مخاطبان آشکار نموده‌اند که بهره‌گیری از آنان طبیعتاً مقابله با دشمن را شتاب بیشتری خواهد بخشید. یکی از نبردهایی که همواره پس از انقلاب اسلامی مدنظر ایشان بوده صحنه نبرد جنگ نرم دشمنان نظام اسلامی برای تأثیرگذاری بر دین و فرهنگ دینی ملت ایران بوده است. ایشان همواره بر تقویت دین و فرهنگ دینی تاکید داشته و آن را مایه عبور ملت از بحران‌ها توصیف نموده‌اند. ایشان فرهنگ را عاملی پویا می‌دانند که قابلیت‌های فراوانی برای اثرگذاری دارد؛ فرهنگی که نیاز به همراهی همه بخش‌های کشور داشته و تلاشی ملی را می‌طلبد. بدیهی است فعال‌سازی این ظرفیت با توجه به اهدافی که غرب از تشدید روزبه‌روز جنگ نرم با ابزارهای مختلف دارد زمینه‌ساز مقابله موثر با دشمن خواهد شد. اما مهم‌ترین قشری که به باور مقام معظم رهبری توان قابل‌توجهی برای مقابله با این شکل از تهاجم دارند استادان دانشگاه‌ها هستند که بر فکر و روح کشور اثرگذارند و رهبری ایشان را فرماندهان جنگ نرم خوانده‌اند از این رو بهره‌گیری از نظرات این فرماندهان در مقابله با جنگ فکری (نرم) غرب ضروری است.

2. پیشینه موضوع

با توجه به اهمیت یافتن موضوع جنگ نرم، طی یک دهه گذشته منابع متعددی به صورت مقاله یا کتاب در جامعه علمی ایران منتشر شده است که در یک تقسیم‌بندی کلی می‌توان آن‌ها را به دو گروه اصلی تقسیم نمود:

الف. مطالعات نظری که در آن‌ها بیشتر از چیستی و ویژگی‌های جنگ نرم بحث شده است (نک. احمدزاده کرمانی 1388؛ فرخی 1390؛ مرادی 1388؛ آزاد خواه 1388؛ نائینی 1389؛ آقاجانی و عسگری 1390).

ب. مطالعه کاربردی که به چگونگی طراحی و کاربست جنگ نرم بر ضد جمهوری اسلامی ایران اشاره دارند. (نک. حسینی 1389؛ متقی 1389؛ ماه پیشینیان 1390؛ فتحعلی زاده 1390؛ افتخاری 1391 – الف).

با تأملی که در محتوای منابع بالا مشخص می‌شود که موضوع مؤلفه‌های فرهنگی اگر چه مورد توجه بوده، اما از منظر دفاع ملی به این موضوع کمتر پرداخته شده است. بنابراین مقاله حاضر در نظر دارد بعد دفاعی مقوله فرهنگ را برجسته سازد. افزون بر این که در روش نیز به صرف مطالعات کتابخانه‌ای بسنده ننموده است.

3. چارچوب مفهومی

با توجه به نقش محوری مفاهیم در انتقال نظریه‌های مقاله تعریف مفاهیم محوری بحث می‌آید:  

3-1. امنیت نرم

آنچه در دنیای کنونی به عنوان چهره جدید امنیت مطرح‌شده، امنیت نرم است که از دید کارشناسان، از چهار بخش اساسی «موضوعات مرجع امنیت نرم» ، «قدرت نرم کشور»، «جنگ نرم دشمن» و «پدیده‌های نرم‌افزاری ناامنی» تشکیل می‌شود. حاکمیت ملی، هویت ملی، روش زندگی، انسجام سیاسی-اجتماعی و تصویر و وجهۀ بین‌المللی از مهم‌ترین موضوعات مرجع امنیت نرم هستند. بنابراین نوع، ارزش‌ها و تکالیف بنیادین رژیم، نهادهای اساسی حاکمیت، احساس امنیت از جانب ارزش‌ها و هنجارها در نزد مردم، وفاق ملی میان مردم، نیروهای سیاسی و نظام سیاسی بر سر مسائل مرتبط با منافع و تهدیدات امنیت ملی، تعامل مناسب با سازمان‌های بین‌المللی و وجهه و آبروی بین‌المللی از مهم‌ترین عوامل مرجع در امنیت نرم به شمار می‌رود (ماه پیشانیان 1389: 43).

3-2. تهدید نرم

تهدید رویدادی است که پیامدهای بالقوه منفی برای بقا یا رفاه یک دولت، جامعه یا یک فرد دارد (کراهمان 1387: 12) و از جنس مخاطره برای منافع یک بازیگر به شمار می‌آید (نک. افتخاری 1390: 5-1). از تهدیدات اصلی امنیت ملی براندازی یا سرنگونی نظام سیاسی است که می‌تواند به گونه‌های مختلفی رخ دهد (نک. گلسر 1387: 42). در این میان آن دسته از تهدیداتی که بنیادهای هویتی و به تعبیری سرمایه اجتماعی را هدف قرار می‌دهند در زمره تهدیدات نرم به شمار می‌آیند که جنس فرهنگی دارند (نک. افتخاری 1391- ب: فصل اول)

3-3. جنگ نرم

به باور افتخاری در مقدمه کتاب «جنگ نرم فرهنگی» بررسی متون و نظریه‌های ارائه‌شده در ارتباط با جنگ نرم حکایت از آن دارد که وصف «نرم» برای «جنگ» به هنگامی موضوعیت می‌یابد که اهداف و ابزار نیل به آن‌ها دست‌خوش تحول شده و بازیگر عامل در پی تغییر در بینش‌ها، هنجارها و ارزش‌های بازیگر هدف با استفاده از ابزارهای ارتباطاتی برآید (ویلیامز، 1389: 41). با این نگاه جنگ نرم شامل هر اقدام روانی و تبلیغات رسانه‌ای است که جامعه هدف یا گروه هدف را بدون درگیری نظامی و گشوده شدن آتش به انفعال وامی‌دارد (ماه‌پیشانیان 1386: 57-74) و در پی از پا درآوردن اندیشه و تفکر جامعه هدف است تا حلقه‌های فکری و فرهنگی آن را سست و در نظام سیاسی- اجتماعی تزلزل و بی‌ثباتی تزریق کند (قدسی 1390: 82). مستند به بیان مقام معظم رهبری «در جنگ نرم، هدف آن چیزى است که در دل شماست، در ذهن شماست، در مغز شماست؛ یعنى اراده‌ى شما. دشمن می‌خواهد اراده‌ شما را عوض کند» (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار دانشجویان، 16/5/91). بر این اساس می‌توان جنگ نرم را «هرگونه اقدام نرم و تبلیغات رسانه‌ای که جامعه هدف را نشانه گرفته و بدون درگیری و استفاده از زور و اجبار به انفعال و شکست وامی‌دارد» دانست (برزگر و لعل علیزاده 1390: 103).

3-4. دفاع ملی

دفاع ملی به مثابه تضمین هسته نظم عمومی و ممانعت از استیلای قدرت خارجی بر قلمرو ارضی، نیازمند کاربست همه مظاهر قدرت (تناسب دفاع با تهدید) است. در دورانی که تهدیدها به جای صبغه نظامی علیه یک سرزمین به‌منظور تأثیرگذاری و نفوذ در ذهن‌ها و حوزه ادراکی – احساسی جمعیت کشور آماج هدف‌گیری می‌شوند، دفاع معنی و مفهومی گسترده‌تر از گذشته می‌یابد و راهبردهای دفاعی نیز بر مبنای مفاهیم نوین، منابع، ابزارها و روش‌های جدید قابلیت تحول شکلی و محتوایی می‌یابند تا کار ویژه دفاع ملی را بر شالوده‌هایی متقن و اطمینان‌بخش سازگار با شرایط زمان استوار سازند (ساعد 1389: 87-89). از سوی دیگر یکی از الزامات دفاع شناخت دشمن است و دشمن را زمانی می‌توان به طور دقیق و مورد قبول شناخت که بتوان تمام امکانات، مقدورات، نحوۀ عملکرد و مهارت کارکنان، نوع تاکتیک و تکتیک و انواع تجهیزاتی که در جنگ استفاده می‌کند را بررسی نموده و راهکارهای مناسب را برای حمله یا دفاع پیش‌بینی و اجرا کرد (حسنی 1387: 23).

3-5. فرهنگ اسلامی

اسلام دینی سیاسی و جامع ارزیابی می‌شود؛ اصول دین با محتوا و کارکردی سیاسی-اجتماعی قابل‌فهم هستند به گونه‌ای که امام (ره) از آن به عنوان راهنمای عمل از گهواره تا گور یاد کرده است (افتخاری 1390: 150) و علامه سید عبدالله نظام از علمای برجسته سوریه آن را لازمه تامین امنیت کشورهای اسلامی و حتی امت اسلامی می‌داند «برای تحقق امنیت داخلی امت اسلامی باید اسلام را به شیوه‌ای صحیح در چارچوب همان حدود و شیوه‌هایی که خداوند تشریح فرموده و به دور از تعصب .... و همچنین از طریق قالب‌های نو و روزآمد که متوجه مشکلات زندگی معاصر باشد اجرا نمود» به نقل از: (حلمی‌زاده، 1389: 196). از سوی دیگر فرهنگ به عنوان یکی از ارکان اصلی گفتمان ایجابی امنیت با مفهوم ضریب ایدئولوژیک به مفهوم ارزش‌هایی است که توسط فرد یا جامعه به صورت پیشینی پذیرفته‌شده‌اند (نک. افتخاری 1391-ب: 86-88) قابلیت‌های زیادی در عرصه افزایش اقتدار و مقابله با تهدیدات خواهد داشت به طوری که در رویکرد ایجابی ارزش‌های کلان و فرهنگ راهبردی، حتی کشور را از توان رقابت و عرض اندام در محیط بین‌المللی و هنجارسازی خودی و تضعیف قدرت هنجارسازی حریف برخوردار می‌سازد (نایینی، 1387: 217) از این‌رو فرهنگ مبتنی بر بستر اسلام قابلیت زیادی در مقابله با اشکال نرم تهدید در عرص داخلی و خارجی خواهد داشت.

4. اصول نظری

تحقیق حاضر بر مبنای ارکان نظری ارائه‌شده از سوی مقام معظم رهبری قرار دارد. به عبارت دیگر عمده نظریه‌های موجود به دلیل غیربومی بودن،‌ امکان تحلیل وضعیت موجود ایران را ندارند، لذا با توجه به این که نوشتار حاضر هدف نظریه‌پردازی ندارد، اصول راهنمای خود را از فرمایشات مقام معظم رهبری وام می‌گیرد که در حد بحث حاضر عبارت‌اند از:

4-1. جنگ نرم معطوف بر ارزش‌ها و هنجارها است.

«در جنگ روانى و آنچه که امروز به او جنگ نرم گفته میشود در دنیا، دشمن به سراغ سنگرهاى معنوى مى‌‌آید که آنها را منهدم کند؛ به سراغ ایمانها، معرفتها، عزمها، پایه‌‌ها و ارکان اساسى یک نظام و یک کشور؛ دشمن به سراغ اینها مى‌‌آید که اینها را منهدم بکند و نقاط قوت را در تبلیغات خود به نقاط ضعف تبدیل کند؛ فرصتهاى یک نظام را به تهدید تبدیل کند.» (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری، 2/7/88).

4-2. در جنگ نرم ابزارهای فرهنگی و رسانه‌ای نقش برجسته‌ای دارند

«جنگ نرم؛ یعنى جنگ به وسیله‌ى ابزارهاى فرهنگى، به وسیله‌ى نفوذ، به وسیله‌ى دروغ، به وسیله‌ى شایعه‌پراکنى؛ با ابزارهاى پیشرفته‌اى که امروز وجود دارد ... جنگ نرم یعنى ایجاد تردید در دلها و ذهنهاى مردم» ( بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمع کثیرى از بسیجیان کشور، 4/9/1388).

4-3. جنگ نرم در حوزه فضای ذهنی مردم و مسئولان تأثیرگذار است.

«یک مرکز دیگر که دشمن روى آن کار مى‌کند، ارزشها و پایه‌ها و اساس انقلاب است. دشمن مى‌خواهد ایمان مردم به آن عاملى که توانست این حرکت عظیم و معجزآسا را تقریباً نوزده سال قبل به وجود آورد و آن را تا امروز نگه بدارد و جنگ را به نفع اسلام و مسلمین به پیروزى برساند، در دلها و ذهنها از بین ببرد. ... مى‌خواهند مردم را به پایه‌ها و به اصول انقلاب و به این حرکت و نهضت عظیم و به پایه‌هاى جمهورى اسلامى بى‌اعتقاد و آنها را متزلزل کنند.» (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از روحانیون، 3/10/76)

4-4. جنگ نرم با محوریت اساتید و نخبگان فکری قابل‌فهم است.

«در این مورد، نقش اساتید، نقش بسیار برجسته‌اى است؛ و این همان فرماندهى جنگ نرم است که من مکرر مطرح کردم و گفتم اساتید فرماندهان جنگ نرمند» ( بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اساتید دانشگاه‌ها، 22/5/91).

5- روش و شیوه اجرای تحقیق

5-. نوع پژوهش

تحقیق حاضر از نظر داده‌ها تحقیقی کمی و از نظر هدف کاربردی است. این تحقیق با بررسی نظرات نخبگان مربوط (استادان دانشگاه‌ها) از نظر ماهیت پیمایشی- مقطعی است که با استفاده از یک پرسشنامه محقق ساخته با 24 سئوال بسته در پی پاسخ به این سئوال است که «چه رابطه‌ای بین بهره‌گیری از مولفه‌های فرهنگ اسلامی و مقابله با جنگ نرم غرب وجود دارد؟».

5-2. جامعه آماری

استادانی که در دانشگاه‌ها مشغول تدریس هستند ارکان مهم این تحقیق را تشکیل می‌دهند اما تعداد دانشگاه‌ها و مراکز علمی در کشور به حدی است که امکان استفاده از نظرات تمام استادان آن‌ها برای انجام تحقیقی در این سطح امکان‌پذیر نیست از این‌رو از بین دانشگاه‌های دولتی کشور از دانشکده‌های ریاضی و فنی، علوم پایه، علوم قرآنی، علوم پزشکی هر کدام 1 دانشکده و از دانشکده‌های علوم پایه و علوم انسانی به واسطه اهمیت بیشتر در جنگ نرم به ترتیب 2 و 3 دانشکده و جمعاً 9 دانشکده به صورت تصادفی ساده انتخاب و اعضای هیئت‌علمی این 9 دانشکده که در سال 1391 در پایگاه اطلاع‌رسانی آن‌ها 367 نفر اعلام شده بود، به عنوان جامعه آماری تحقیق حاضر انتخاب شدند.

5-3. نمونه و روش نمونه‌گیری

برای محاسبه تعداد نمونه از فرمول کوکران به شرح زیر استفاده شده است و برای اینکه از دانشکده‌ها‌ و دانشگاه‌های‌ مختلف به عنوان جامعه آماری استفاده‌شده، روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای است.

=nفرمول کوکران

  367 N =جامعه آماری

0025/0= D2                                05/ =  Dسطح معناداری

84/3T2 =                                96/1T = سطح اطمینان

  13/0= S2               37/0 =  Sواریانس متغیر وابسته (اتحاد بین اقشار مختلف جامعه)

بر این اساس جدول حجم نمونه مبنای تحقیق به شرح زیر است:

جدول1- حجم نمونه هر طبقه

5-4. اعتبار و روایی سئوالات پرسشنامه

روایی پرسش‌نامه مورد استفاده در این تحقیق به دو طریق روایی محتوایی که در آن از نظر و دیدگاه صاحب‌نظران در مورد محتوای سوالات پرسشنامه استفاده می‌شود و روایی سازه که بر مبنای آن از روش تحلیل عاملی به منظور تعیین میزان پوشش دادن به واریانس متغیرهای پژوهش استفاده می‌شود به شرح زیر محاسبه شد:

جدول2- روایی و اعتبار سئوالات پرسشنامه

بر اساس تحلیل عاملی صورت گرفته مقدار KMO  که در همه مفاهیم بالاتر از 5/0 و معنی‌دار است (00/0Sig =) نشان می‌دهد که گواه‌های مذکور در یک فضای مفهومی قرار دارند. به بیان دیگر گویه‌های ارائه‌شده باهم همسانی داشته و می‌توانند مفهوم مورد نظر را بسنجند.

6- تجزیه و تحلیل:

6-1. سئوالات زمینه‌ای

الف. سن

طبق جدول و نمودار توزیع فراوانی داده‌های حاصل از پرسشنامه 1/27 درصد از پاسخ‌دهندگان بین 25 تا 35، 1/34 درصد بین 36 تا 45، 31 درصد بین 46 تا 55 و فقط 8/7 درصد بین 56 تا 65 سال سن دارند.

جدول3- توزیع  فراوانی سن پاسخ‌دهندگان

ب. مدرک تحصیلی

طبق جدول و نمودار توزیع فراوانی داده‌های حاصل از پرسشنامه 4/5 درصد از پاسخ‌دهندگان دارای مدرک کارشناسی، 3/23 درصد کارشناسی ارشد، 9/65 درصد دکتری و 4/5 درصد تحصیلات حوزوی دارند.

جدول4- توزیع  فراوانی مدرک تحصیلی پاسخ‌دهندگان

ج. سابقه تدریس

طبق جدول و نمودار توزیع فراوانی داده‌های حاصل از پرسشنامه 5/22 درصد از پاسخ‌دهندگان زیر 7 سال،  38 درصد بین 8 تا 15، 5/29 درصد بین 16 تا 23 و 1/10 درصد بیشتر از 24 سال سابقه تدریس در دانشگاه را دارند.

جدول5-توزیع  فراوانی سابقه تدریس پاسخ‌دهندگان

6-2. تحلیل داده‌ها

ارتباط بین متغیرها را متناسب با موضوع بحث و استادان طرف پرسش می‌توان به شرح جدول شماره4 خلاصه نمود:

جدول4: رابطه متغیرهای مستقل و وابسته

**  Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

با توجه به تعاریف فرضیه H0 (بین دفاع ملی فرهنگی و مقابله با جنگ نرم رابطه‌ای وجود ندارد) و H1 (بین دفاع ملی فرهنگی و مقابله با جنگ نرم رابطه‌ای وجود دارد) و بررسی ارتباط بین دو متغیر با استفاده از آزمون اسپیرمن نتایج زیر حاصل گردید:

الف. سطح معناداری نشان می‌دهد که با 99 درصد اطمینان می‌توان ادعا نمود رابطه بین دفاع ملی فرهنگی و مقابله با جنگ نرم معنادار است، به بیان دیگر فرض H0 رد و فرض H1 تأیید می‌شود.

ب. شدت رابطه (75/0) نشان می‌دهد که بین دفاع ملی فرهنگی و مقابله با جنگ نرم رابطه قوی وجود دارد.

ج. از آنجایی که جهت رابطه مثبت است با افزایش استفاده از مؤلفه‌های دفاع ملی فرهنگی، مقابله با جنگ نرم ساده‌تر خواهد شد. 

به عبارتی با تقویت وحدت اسلامی بین اقشار مختلف جامعه در جمهوری اسلامی ایران، ایجاد منابع جدید قدرت مبتنی بر فرهنگ اسلامی- انقلابی همچون روحیه شهادت‌طلبی، تبعیت محض از مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، زمینه‌سازی برای ظهور امام زمان (عج) و نهادینه نمودن ارزش‌های اسلامی و انقلابی و همچنین تبیین فرهنگ الگو گرفتن از قرآن و سیره ائمه به ویژه در بین نسل جوان می‌توان مقابله با جنگ نرم غرب را که به باور مقام معظم رهبری در پی ایجاد تردید در دل‌ها و ذهن‌ها در خصوص تلقی مردم از نظام اسلامیو روحانیت، انهدام سنگرهای معنوی همچون ناکارآمد نشان دادن اسلام و مراکز دینی، تبدیل نقاط قوت همچون پیشرفتهای علمی و تواتمندیهای مدیریتی در کشور به نقاط ضعف و تبدیل فرصت‌های همراهی قشر جوان با نظام اسلامی است را تسهیل نمود و از هزینه‌های مقابله با آن کاست.  

نتیجه‌گیری

وقوع انقلاب اسلامی در مهم‌ترین منطقه ژئوپلیتیک جهان، بر خلاف رویکردهای راهبردی غرب، مبتنی بر علقه‌های مذهبی و فرهنگی چنان برای قدرت‌های نوظهور جهان گران بود که اشکال مختلف تهدیدات سخت را برای از پا درآوردن نظام اسلامی در جمهوری اسلامی ایران آزمودند اما نامناسب بودن این روش‌ها با عدم دستیابی به نتیجه مورد نظر نمایان شد. تضعیف قدرت نرم و در نهایت، ایجاد ناامنی فکری برای کاهش مقاومت در برابر هجمه غرب و کاهش هزینه‌های دستیابی به منافع غرب را به‌ فعالیت در فضای فکری سوق داد که بعدها جنگ نرم نام گرفت.

جنگ نرم با هدف قرار دادن فرهنگ و ایدئولوژی تمرکز خود را بر انحراف فکری جامعه قرار داده و ایجاد انفعال فکری و در نتیجه انفعال فیزیکی را پیگیری می‌کند تا زمینه حمایت مردم، به عنوان پشتوانه اصلی نظام سیاسی مبتنی بر مردم‌سالاری، را تضعیف نموده و زمینه اجرایی نمودن سیاست‌های خود را فراهم نمایند. کشورهای غربی با تمام توان و استفاده از ابزارهای مختلف جنگ نرم را پیگیری نموده و از آنجا که تاکید این جنگ بر تضعیف قدرت فکری و ایدئولوژیک جمهوری اسلامی ایران است مقابله با آن نیاز به توان بالای فکری و ایدئولوژیک دارد و استفاده از ابزارهایی که این مؤلفه‌ها را تقویت نمایند از اهمیت بسزایی برخوردار است. یکی از این مؤلفه‌ها فرهنگ ملی مبتنی بر بایسته‌های فرهنگ ایرانی-اسلامی است که با متغیرهایی چون اتحاد اسلامی، تبعیت از ولایت، نهادینه شدن ارزش های اسلامی و انقلابی و تاکید بر فرهنگ ایرانی اسلامی می‎‌توان در مسیر اعتلای فرهنگ ملی گام برداشت.

این مقاله با بررسی نظرات اعضای هیئت علمی استادان 9 دانشگاه و دانشکده کشور که از سوی مقام معظم رهبری به عنوان فرماندهان جنگ نرم نام گذاری شده‌اند به این نتیجه دست یافت که ارتباط معنی‌داری بین مؤلفه‌های فرهنگ اسلامی و دفاع ملی در مقابل جنگ نرم وجود دارد و می‌توان از آن به عنوان عاملی برای مقابله با جنگ نرم غرب بهره گرفت. تاکید بر برنامه‌ریزی آینده‌نگر برای مقابله با تهدیدات نرم، در نظر گرفتن کارایی‌های چندگانه ابزارها و روش‌های مقابله، ترمیم آسیب‌های جنگ نرم با کمترین هزینه و تقویت بنیه‌های اعتقادی به ویژه در بین جوانان و نوجوانان به عنوان آینده‌سازان نظام اسلامی از راه‌های مقابله با جنگ نرم غرب است که می‌توان از پیشنهادات زیر بهره گرفت:

الف.تغییر نوع رویکرد به اماکن مذهبی در بین جوانان با بهره‌گیری از دلایل گرایش جوانان به فرهنگ غرب

ب.آسیب‌شناسی فرهنگی در بین اقشار دانشجو به عنوان مهمترین گروه اجتماعی مورد تهاجم غرب و پرهیز از برخورد سخت‌افزارانه با فعالیت‌های دانشجویی

ج. استمرار ارتباط دانشجویان با دانشگاه محل تحصیل برای حفظ اثرگذاری بر آنان به عنوان مدیران آینده خانواده و جامعه

د.بررسی الگوهای رفتار فرهنگی در بین دانش‌آموزان و تقویت مبانی اعتقادی متناسب با ادراک آنان

ه.بازتعریف رفتارهای دینی متناسب با مقاطع مختلف سنی با بهره‌گیری از تفکرات نمونه‌های آماری و پرهیز از تجویز نسخه واحد فرهنگی

و.افزایش قبح گناه در بین مردم با تهیه برنامه‌های مناسب رسانه‌ای