نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
گروهها و جریانهای سیاسی در دو جهان واقعی و مجازی حضور دارند و این دو حضور علی رغم تفاوت های اساسی به یکدیگر وابسته است.این مقاله در مسیر پاسخ گویی به سوال اصلی تحقیق یعنی «میزان و کیفیت بهره گیری جریانهای سیاسی ایران از فضای وبلاگی»، با انتخاب 200 وبلاگ سیاسی به صورت نمونه گیری تصادفی، به تحلیل محتوای وبلاگها در بخشهای «وضعیت هویت وبلاگنویسان، سابقه فعالیت، میزان رشد، نوع مطالب، شبکههای ارتباطی درونوبلاگی، میزان مشارکت مخاطبان» اقدام می نماید. تحلیل و بررسی نتایج تحلیل محتوا نشان می دهد جریان چپ بیشترین تعداد وبلاگ را داراست. وبلاگ نویسان جریان راست علیرغم در اختیار داشتن کمترین تعداد، فعالیت بیشتری در مقایسه با سایر جریان ها انجام داده اند. فرهنگ وبلاگ نویسی سیاسی در مجموع به سمت رسمی شدن پیش رفته است اما وبلاگ نویسان جریان راست بیشتر دوست دارند تا با مطالبی که در فضای مجازی درج می کنند شناخته شوند. در میان جریان چپ دغدغه های خبری بیشتر از بقیه است و دغدغه های تحلیلی کمتر از سایر جریان هاست. بررسی ها نشان از موج جدید وبلاگ نویسی در میان تمام جریان های سیاسی (بجز بی طرف) دارد. ارتباط اینترنتی و اطلاعاتی مناسبی در میان وبلاگ های جریان راست (در مقایسه با سایرین) ایجاد شده و وبلاگهای جریان اپوزیسیون از این حیث در ضعیفترین وضعیت قرار دارند. وبلاگهای جریان اپوزیسیون مخاطبان کم یا مخاطبان بی تفاوت و جذب نشدهای دارند و در مقابل وبلاگ های جریان راست از مخاطبان زیاد و یا فعال و جذب شده برخوردارند.
کلیدواژهها
مقدمه
«فن آوری بی سابقه ارتباطات می توانند افراد را در سرتاسر جهان به هم پیوند دهد و خود را به عنوان نیروی انقلابی به سود ارتباطات و فرهنگ دموکراتیک به اثبات برساند....گردش در فضای سایبر به وسیله یک موس کامپیوتری کار آسانی است و در ضمن سانسور و ممیزی اینترنت نیز کار دشواری است» (ابو، 1385: 281-282).
این مقاله پس از اشاره ای به پیشینه پژوهش درباره وبلاگ، به مبانی نظری موجود در علوم اجتماعی و ارتباطات درباره ویژگی های فضای مجازی و فضای وبلاگی و رابطه آن با سیاست می پردازد و در ادامه در پی پاسخ دادن به یک سوال اصلی است: «میزان و کیفیت بهره گیری جریانهای سیاسی ایران از رسانه وبلاگ چگونه است و چه ویژگی هایی دارد؟». این سوال به چندین سوال فرعی تقسیم می شود: وضعیت هویت وبلاگنویسان، سابقه فعالیت، میزان رشد، نوع مطالب، شبکههای ارتباطی درون وبلاگی، میزان مشارکت مخاطبان به چه شکلی است و آیا تفاوتی از این لحاظ بین جریان های سیاسی کشور وجود دارد؟
- ملاحظات مفهومی و نظری
وبلاگ در واقع نشریه ای آنلاین است که معمولا محتوا را بر اساس ترتیب زمان وقوع ارائه می دهد و لینک منبع اینترنتی اصلی آن مطلب آورده می شود. وبلاگها معمولا فضای محاوره ای دارند و لذا قسمتی مخصوص درج نظرات خوانندگان در ادامه مطالب قرار می گیرد. در اوایل دهه 2000 میلادی با رشد سرویس های رایگان وبلاگ نویسی که استفاده از آنها ساده بود، حجم انبوهی از وبلاگ نویسان در فضای اینترنت رشد کرد(Heinonen, 2008: 339). وبلاگ نویسان سیاسى که خبرهاى روز را دنبال مى کنند، به طور پیوسته پوشش خبرى ژورنالیستها را بررسى مى کنند. آنها مطالبى را که رسانههای بزرگ پوشش نمى دهند، مورد توجه دیگران قرار مى دهند و میتوان گفت همچون یک روزنامه کار خبر و تحلیل آنرا در مقیاس و اسلوبی متفاوت پیگیری می کنند(فهمیزی، 1385: 8).در این مقاله منظور از وبلاگ سیاسی، وبلاگی است که محور اصلی آن، درجِ خبر، تحلیل، عکس، مقاله و ... به منظور پرداختن به متن و حاشیه های مسایل سیاسیِ مصداقیِ روز است. آن دسته از وبلاگهایی که به موضوع علم سیاست یا مسایل تاریخی- سیاسی می پردازند، بدون آنکه به موضوعات روز توجه داشته باشند و همچنین وبلاگ هایی که به نقد مسایل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و عقیدتی می پردازند بدون آنکه آن را به لایههای سیاسی جامعه مرتبط بدانند، در این دسته قرار نمی گیرد.
با توجه به گستردگی موضوع در این قسمت سه ویژگی اساسی که مبنای تحلیل قرارگرفته اند،به اجمال می آیند:
1-1.دو فضایی شدن جهان
مهم ترین خصوصیت متمایزکننده عصرجدید که دوره جهانی شدن نام گرفته، دوفضایی شدن جهان است؛فضای واقعی و فضای مجازی که در عین متفاوت بودن از یکدیگر، به یکدیگر وابسته می باشند. در جهان امروز فرد با دو فضای واقعی و مجازی که بدون یکدیگر استمرار حیات اجتماعی بدون آنها ممکن نیست، مواجه می شود (عاملی، 1383- الف: 55) و از یک رابطه انعکاسی ذهنی برخوردار می باشند. فضای اول یا فضای واقعی که زندگی و فعالیت های عینی در آن در جریان است و از خصوصیات جغرافیا داشتن، از نظام سیاسی مبتنی بردولت-ملت برخوردار بودن، طبیعی- صنعتی بودن، محسوس بودن برخوردار می باشد و فضای دوم یا فضای مجازی که انسان را در مواجهه با واقعیت های مجازی قرار می دهد. در فضای مجازی انسان با سرزمینی بی مرز و چند فرهنگی و در عین حال برخوردار از فضای واحد مواجه است. فضایی با قاعده های خاص و در عین حال خالی از هر نوع قانون و ضابطه عقلانی. فضای مجازی از ویژگی هایی چون بی مکانی، فرازمان بودن، صنعتی بودن محض، عدم محدودیت به قوانین مدنی متکی بر دولت- ملت ها، قابل دسترسی بودن همزمان و برخورداری از فضاهای فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و ... برخوردار است(عاملی، 1383- ب: 35).
1-2.رقابتی شدن جهان ها
مهمترین تغییر جهان معاصر که بنیان تغییرات آیندة جهان را میسازد، رقابتی شدن جهان واقعی و جهان مجازی است. ظهور جهان جدید یعنی «جهان مجازی» بسیاری از روندها، نگرش و ظرفیتهای آینده جهان را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد. این جهان در واقع به موازات و گاه مسلط بر «جهان واقعی» ترسیم میشود و عینیت واقعی پیدا میکند. این دو جهان از یک رابطه «انعکاسی هندسی[1]» برخوردار هستند.این دو جهان در بسیار از موارد تبدیل به دوقلوهای به هم چسبیده خواهند شد که تعامل فردی و اجتماعی در قلمروهای بسیار، بستگی به «تعاملهای دوجهانی» دارد و ما مواجه هستیم با «دوجهانیشدنهای به هم چسبیده[2]»(عاملی، 1383- الف: 26).در واقع گروه ها و جریان های سیاسی نیز در دو جهان واقعی و مجازی حضور دارند و این دو حضور علی رغم تفاوت های اساسی به یکدیگر وابسته است.
1-3. بی مکانی و بی زمانی
خصوصیت بارز اینترنت بی مکانی و بی زمانی است که باعث شده افراد و گروه های به حاشیه رانده شده از بند سلطه و مرکزیت گروه های مسلط رها شوند؛ چرا که بدون مکان، "مرکزیت" هیچ مفهومی نخواهد داشت (منتظرقائم، 1381: 15).
2. روش شناسی
تحلیل محتوا یکی از روش های شناخته شده در مطالعات مربوط به محتوای پیام های ارتباطی و رسانهای است که امروزه در اغلب کشورهای جهان برای بررسی پیامها و محتویات رسانههای جمعی مورد استفاده قرار می گیرد.مجموعه وبلاگهای سیاسی ایرانی (اعم از وبلاگهای فارسی، ترکی و کردی و ...) که با استفاده از سرویسهای وبلاگ نویسی فارسی فعالیت میکنند، جامعه آماری پژوهش حاضر را تشکیل می دهد. در زمان انجام تحقیق آمار مشخصی از تعداد وبلاگ ها سیاسی (و حتی کل وبلاگهای فارسی و ایرانی) وجود نداشت. معمولا بسیاری از این وبلاگها حتی به موتورهای جستجوگر معروف مثل گوگل و یاهو هم معرفی نشدهاند و تنها راه دستیابی به آنها وارد کردنURL (آدرس اینترنتی) آنها در نوار آدرس است لذا لازم بود یک سیستم نمونهگیری مناسب در نظر گرفته شود.
در حال حاضر معروف ترین سرویسهای وبلاگنویسی فارسی عبارتند از: پرشینبلاگ (persianblog)، بلاگفا (blogfa)، بلاگاسکای (blogsky)، میهن بلاگ (mihanblog)، پارسبلاگ (parsblog)، پرشینلاگ (persianlog) و بلاگر (blogger) (ضیایی پرور،1382). در زمان انجام این پژوهش، تنها بلاگفا بود که آمار وبلاگها، امکان دسترسی و جستجوی موضوعی در میان آنها را فراهم می کرد. بلاگفا این امکان را به دارندگان وبلاگ می داد تا وبلاگ خود را یکی از 15 گروهی که در ادامه آورده می شود، قرار دهند. تنها گروهی که که حاوی وبلاگهای سیاسی (بنا به تعریف عملیاتی تحقیق) می توانست باشد، گروه «جامعه وسیاست» بود. به عبارت دیگر به نظر می رسید مدیران وبلاگهای سیاسی، در مواجه با این لیست گروه جامعه و سیاست را برای وبلاگ خود انتخاب می کنند. اگرچه این امکان هم وجود دارد که نویسندهای وبلاگ خود را در هیچکدام از این گروهها قرار ندهد اما بنظر نمی رسد این مسئله خللی در جریان نمونه گیری ما ایجاد کند چرا که اینگونه افراد دارای ویژگی خاصی نمی باشند. از سوی دیگر ممکن است تعدادی از وبلاگهای سیاسی در گروه «اخبار و رسانه ها» ثبت شده باشند اما این نکته نیز به غیر احتمالی بودن نمونه گیریِ پژوهش آسیبی نمی رساند اگرچه احتمالا از تعداد و نسبت وبلاگهای خبری خواهد کاست. در واقع در ابتدای مسیر نمونه گیری، از یک نمونه گیری غیر احتمالی (انتخاب بخش جامعه وسیاست بلاگفا) استفاده شد و در ادامه نیز از یک نمونه گیری کاملا تصادفی بهره گرفته شد. هر کدام از این گروه ها در سایت بلاگفا دارای لیستی می باشند که بر اساس آخرین وبلاگ های بروز شده مرتب می شوند. به عبارت دیگر آخرین وبلاگ های بروز شده در صدر این لیست قرار گرفته و با هربار بازیابی صفحه (Refresh کردن)، لیست تغییر می کرد. لذا از این قابلیت سایت بلاگفا برای نمونهگیری تصادفی بهره برده شد. در مرداد ماه 1387 تعداد 200 وبلاگ که شمارش آنها از ابتدای لیست آغاز شده بود، به عنوان نمونه تحقیق انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت.
3.شاخص ها
به منظور دست یابی به پاسخ سوال اصلی کار را در 7 بخش به پیش برده و مقوله بندی را در هر بخش به طور دقیق انجام داده ایم. در این پژوهش یک متغیر مستقل تعریف شده است که همان «جهت گیری سیاسی وبلاگ» است و متغیر وابسته یعنی «میزان و کیفیت استفاده از وبلاگ»، بر اساس ویژگی های خاص این رسانه تعریف شده است.«وضعیت هویت وبلاگنویسان، سابقه فعالیت، میزان رشد، نوع مطالب» دیگر مقوله هایی است که تعریف شده اند تا میزان و کیفیت فعالیت وبلاگ نویسان سیاسی به طور دقیق مورد بررسی شود. از سوی دیگر برای صحت کدگذاری در هر مقوله، روش و ملاکهایی عملیاتی نیز معین شد. بیان این نکته ضروری است که نوع مقوله بندی و روش عملیاتی مبتنی بر تحقیقات پیشین در زمینه وبلاگ نیست و ابداعی است چرا که عمده این تحقیقات به تفاوتهای وبلاگ با سایر رسانهها دقت نداشته اند و بیشتر بر محور نویسنده وبلاگ و محتوای آن پیش حرکت کرده اند.
3-1.جهت گیری سیاسی وبلاگ
اگر نویسنده وبلاگ به طرفداری روشن و بارز از یکی از دو جناح راست و یا چپ با همهی شاخه ها و گرایش هایشان پرداخته بود و در عین حال طرف دیگر را طرد می کرد، به یکی از دو گروه چپ یا راست تعلق می گیرد. اما وبلاگی که در موضع گیری های خود کمی از جناح چپ دفاع کند و کمی از جناح راست در گروه «بی طرف» قرار می گیرد؛ همچنین گروههای سیاسی که امروزه به جریان بی طرف و بینابینی مشهور اند. وبلاگهایی که با کینه ورزی نسبت به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران تولید مطلب می کنند و صرفاً تاکید بر طرحها و نقشههایی برای براندازی نظام دارند و هیچ امیدی به پیگیری خواستههایشان از طریق گروههای سیاسی داخل کشور ندارند، در گروه «اپوزیسیون» قرار می گیرند. همچنین وبلاگهای طرفدار کمونیسم جهانی به این گروه اضافه شده اند. البته توجه به این نکته ضروری است که جریانهای سیاسی در طول زمان دچارتحولات جزئی و کلی می شوند و معیارهای عرفیِ زمان انجام تحقیق در حال حاضر صدق نمی کند.
3-2.هویت نویسنده وبلاگ
در صورتی که نام و نام خانوادگی نویسنده در قسمت توضیحات وبلاگ و یا در پایین هر پست مشخص شده باشد و یا وبلاگ متعلق به یک سازمان و یا گروه مشخص و شناسنامه دار باشد، وضعیت نویسنده «مشخص» خواهد بود و در صورتی که فرد با نام کوچک یا نام مستعار در وبلاگ شناخته شود و یا اصلا نامی ارائه نکرده باشد، هویت او «نامشخص» در نظرگرفته می شود. البته این احتمال نیز وجود دارد که نام درج شده در وبلاگ، نام مستعار نویسنده وبلاگ باشد و نه نام واقعی. بعضی از اسامی مشخص است که غیر واقعی است اما بعضی اسامی ظاهری معقول دارند اما غیر واقعی و در واقع مستعارند. در این مورد نام مستعار نیز همچون نام واقعی در نظر گرفته می شود چرا که چارهی دیگری نیز وجود ندارد و در اکثر بخش های فضای مجازی این مشکل وجود دارد.
3-3.میزان فعالیت نویسنده وبلاگ
برای درک اهمیت این بخش لازم است بدانیم که عده ای از وبلاگ نویسان بیش از 40 پست در یک روز ایجاد می کنند و عده ای نیز ماهانه یک پست هم نمی نویسند.در عین حال باید دانست که این تعداد پست، در طول چه زمانی ایجاد شده است. بعضی وبلاگ ها تنها چند ماه از عمرشان می گذرد و برخی چند سال. لذا «نسبت تعداد پست ها به عمر وبلاگ» هم باید مشخص شود. روش عملیاتی مولف در این خصوص چنین است که از ابتدای راهاندازی وبلاگ، شماره پستهای درج شده از یک شروع می شود و ادامه مییابد. لذا لینک آخرین پست وبلاگ (که بالاترین آن هاست) و شماره آن، نشان دهنده تعداد کل پستهای درج شده در وبلاگ است.
3-4.نوع مطالب
نوشته های موجود را مولف به سه نوعتقسیم می نماید: خبری ، تحلیلی سطحی ،و تحلیلی عمقی. وجه تمایز گروه سطحی و پایه ای این است که وبلاگ های «تحلیلی عمقی» از زبان علمی، منطقی و محترمانه تری برخوردار اند و درک آنها نیازمند دقت و تامل بیشتری است. در اینگونه وبلاگها، نویسنده برای تحلیل یک اتفاق و یک خبر یک سیر منطقی را می چیند و سوابق تاریخی مرتبط را ذکر می کند، اما وبلاگ های «تحلیلیِ سطحی» معمولا از کلماتی استفاده میکنند که معمولا دارای بار ارزشی و گهگاه غیر محترمانه هستند. در اینگونه تحلیلها از عباراتی مثل فکر می کنم، نمی دانم استفاده میشود. بی تردید وبلاگهایی هم وجود دارند که در حدفاصل این سه گروه قرار می گیرند، اما با تامل بیشتر بر مطالب قبلی و توجه به محور اصلی وبلاگ، می توان آنها را هم در یکی از این سه دسته قرار داد.
3-5.سابقه فعالیت وبلاگ
یک وبلاگ در طول زمان رشد می کند، مخاطبانش را پیدا می کند و به اصطلاح جا می افتد. همچنین دانستن این فاکتور امکان ارزیابی میزان رشد وبلاگها را فراهم می کند. روش عملیاتی مولف در این خصوص چنین است:از زمانی که اولین پست هر وبلاگ ایجاد می شود، مطالب به صورت هفتگی یا ماهیانه آرشیو میشود و آرشیو مطالب در حاشیه وبلاگ مشخص است و می توان با کلیک بر روی لینک مربوط به هر ماه یا هفته مطالب به آن زمان را مشاهده کرد. با مشاهده اولین آرشیو مطالب می توانیم عمر وبلاگ را دریابیم. با کم کردن تاریخ مورد نظر از زمان نمونه گیری (مرداد 1387)، عمر وبلاگ مشخص می شود.
3-6.شبکههای ارتباطی درون وبلاگی
یکی از شاخصههای مهمی که نشان دهندهی میزان تلاش مدیر وبلاگ برای ایجاد ارتباط وبلاگش با دیگر رسانه های مجازی است، تعداد پیوندهایی است که در آن وبلاگ ایجاد شده است. اینگونه ارتباطها باعث ارجاع متقابل مخاطبان به یکدیگر و افزایش قابل توجه مخاطبان می شود و می تواند نشانگر مسایلی همچون نوعی حس پیوند میان گروهی هم باشد و به ایجاد یک شبکه وسیع ارتباطی درون وبلاگی بیانجامد.روش عملیاتی مولف در این خصوص چنین است که تعداد پیوندها عبارتست از تعداد پیوند های ثابت وبلاگ بعلاوه ی پیوند های روزانه (در صورت وجود). پیوند های روزانه در صورت زیاد بودن به آرشیو پیوند های روزانه منتقل میشوند که با کلیک کردن بر روی لینک مربوطه، لیست چند صفحه ای آن باز شده و امکان بازیابی و شمارش را پیدا می کنند.
3-7.میزان مشارکت خوانندگان
میزان مشارکت خوانندگان می تواند نشانگر میزان تاثیرگذاری و موفقیت آن وبلاگ باشد. خوانندگان به دلایل مختلف نظرات خود را وارد می کنند و اصطلاحاً کامنت می گذارند. عدهای می خواهند نظر خود را درباره مطلب منتشر شده به نویسنده وبلاگ و دیگر خوانندگان منتقل کنند اما عدهی هم می خواهند دیگران را از بروز شدن وبلاگ خود با خبر می کند. حتی بعضی از نظرات دربردارنده تبریک، تسلیت، تبلیغات تجاری، سیاسی و ... هستند. در هر حال نفس کامنت گذاشتن حداقل نشان از مورد توجه بودن وبلاگ و مطالب آن دارد. مولف در این بخش به منظور شناسایی میزان مشارکت خوانندگان، شاخصی تحت عنوان «میانگین نظرات در صفحه اول» تعریف شد. در واقع چون میزان مشارکت خوانندگان یا همان تعداد نظرات در مورد نوشته های مختلف فرق می کند، مجموع نظرات نشان داده شده در صفحه اول بر تعداد پستهای صفحه اول تقسیم شد و به عنوان شاخص در نظر گرفته شد.
4. یافته های پژوهش
4-1.حضور جریانهای سیاسی
در این تحقیق 200 وبلاگ به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شد و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.
جدول شماره 1. فروانی و درصد فراوانی جریانهای سیاسی در رسانه وبلاگ
|
راست |
چپ |
بی طرف |
اپوزیسیون |
فیلترشده |
فراوانی |
19 |
79 |
63 |
30 |
9 |
درصدفراوانی |
9.5 |
39.5 |
31.5 |
15 |
4.5 |
از لحاظ تعداد، جریان موسوم به چپ بالاترین درصد را دارا می باشد و در سوی دیگر جریان راست کمترین تعداد وبلاگ نویس را دارد؛ جریان چپ تقریبا چهار برابر راست ها وبلاگ سیاسی دارند. با توجه به اینکه معمولا وبلاگهای ضدانقلاب و گروهکهای اپوزیسیون فیلتر می شوند، با اغماض می توان وبلاگهای فیلتر شده را هم جزو گروه اپوزیسیون محسوب کنیم و با توجه به این نکته در می یابیم که حدود یک پنجم وبلاگ نویسان سیاسی، ضد انقلاب هستند.
4-2. هویت نویسندگان
در مجموع56 درصد کل وبلاگ نویسان با نام و عنوان مشخص در وبلاگ فعالیت می کنند. در همه ی گروهها بجز گروه اپوزیسیون که دلیل آن هم مشخص است، تعداد کسانی که با نام مشخص وبلاگ نویسی می کنند بیشتر از نامشخص هاست.
جدول شماره 2. درصد فراوانی وبلاگهای با هویت مشخص و نامشخص بر حسب جریانهای سیاسی
|
راست |
چپ |
بی طرف |
اپوزیسیون |
مشخص |
65 |
56.41 |
62.90 |
40 |
نامشخص |
35 |
43.58 |
37.09 |
60 |
این مسئله می تواند نشانگر این نکته باشد که فرهنگ وبلاگ نویسی سیاسی در مجموع به سمت رسمی شدن پیش رفته است و بیشتر وبلاگ نویسان از تبعات احتمالی مطالب درج شده در وبلاگشان احساس امنیت و آزادی می کنند. در عین حال باید دقت داشت که سهم مشخص و نامشخص ها در جریان های مختلف، متفاوت است. درصد افرادی که از جریان راست و بی طرف با هویت مشخص وبلاگ نویسی می کنند از درصد کسانی که جزو جریان چپ هستند، بیشتر است. این مسئله می تواند نشان دهندهی این نکته باشد که وبلاگ نویسان این جریانهای سیاسی بیشتر دوست دارند تا با مطالبی که در فضای مجازی درج می کنند شناخته شوند و احساس آزادی و امنیت بیشتری برای درج مطالب خود دارند.
4-3. میزان فعالیت وبلاگ
اگر ملاک خود را برای ارزیابی میزان فعالیت یک جریان سیاسی، مجموع پست های ایجاد شده توسط آن جریان بدانیم، جریان چپ بیشترین فعالیت را در عرصه وبلاگ نویسی دارد اما اگر تعداد وبلاگهای هر جریان را هم در نظر داشته باشیم آنگاه درمی یابیم که وبلاگ نویسان جریان راست فعالیت چشم گیرتری داشته اند. جریان راست علیرغم اینکه یک دهم کل وبلاگها را در اختیار دارند، اما یک چهارم کل پست های وبلاگهای سیاسی را ایجاد کرده اند. به عبارت دیگر جریان راست با توجه به تعدادشان فعالیت بیشتری در مقایسه با سایر جریان ها انجام داده اند. عکس این اتفاق در مورد جریان بی طرف و اپوزیسیون رخ داده است. آنها به نسبت تعدادشان تولید مطلب نکرده اند اما نسبت تعداد وبلاگ ها و نسبت تعداد مطالب در جریان چپ تقریبا برابر است.
جدول شماره 3. فراوانی و درصد فراوانی پستهای ایجاد شده توسط جریانهای سیاسی مختلف
|
راست |
چپ |
بی طرف |
اپوزیسیون |
فراوانی پستهای ایجاد شده |
17416 |
26393 |
17148 |
7653 |
درصد فراوانی |
25.3 |
38.4 |
24.9 |
11.1 |
اگر فاکتور زمان را هم در میزان تولید مطلب لحاظ کنیم و تعداد پست های هر وبلاگ را به عمر آن تقسیم کرده و از هر گروه میانگین بگیریم، در می یابیم که جمعا وبلاگ نویسان جریان چپ فعالترین ها بوده اند و بطور متوسط در هر ماه 38.78 پست ایجاد کردهاند. بعد از آنها جریان اپوزیسیون با میانگین 24.95 ، بی طرف با 18.49 و راست با 14.09 پست در هر ماه قرار می گیرند.
جدول شماره 4. میانگین کل «نسبت تعداد پست به عمر وبلاگ» در هر جریان سیاسی
|
راست |
چپ |
بیطرف |
اپوزیسیون |
میانگین کل |
14.09 |
30.78 |
18.49 |
24.95 |
4-4. نوع مطالب
در بحث مربوط به نوع مطالب، در تمامی گروهها درصد گروه «تحلیلی سطحی» بیشتر از دو گروه دیگر است. درصد این گروه برای همه ی جریان ها تقریبا چیزی حدود 50 در صد است و تفاوت چشم گیری میان آنها وجود ندارد. در دو گروه راست و بی طرف درصد تحلیلی عمقی بیشتر از درصد خبری است، در حالی که در دو گروه چپ و اپوزیسیون درصد خبری بیشتر است.
جدول شماره 5. درصد فراوانی انواع وبلاگ در هر جریان سیاسی
|
راست |
چپ |
بی طرف |
اپوزیسیون |
خبری |
21 |
35.4 |
17.4 |
26.6 |
سطحی |
52.6 |
51.8 |
60.3 |
50 |
پایه ای |
26.3 |
10 |
22.2 |
23.3 |
درصد وبلاگ های های خبری در جریان چپ بیشتر از همه جریان ها و حدود 35% است. بعد از آن جریان اپوزیسیون قرار دارد که 26% وبلاگ های آن خبری اند. در مجموع 54% از کل وبلاگ های خبری مربوط به جریان چپ هستند که امار قابل توجهی است. درصد وبلاگ های تحلیلی عمقی در میان جریان چپ از همه جریان ها کمتر است و در بقیه ی جریان ها درصد این گروه در آنها حدود 22 تا26 درصد است و تفاوت چشم گیری وجود ندارد.با توجه به این که نوع وبلاگ (خبری، سطحی و عمقی) بر تعداد پست ها تاثیر می گذارد و ما درصد برابری از این انواع وبلاگ در جریان های مختلف نداریم، لذا با مقایسه گروه به گروه جریان ها نتایج دقیقتری به ما خواهد داد.
جدول شماره 6. درصد فراوانی تعداد پستهای هرجریان سیاسی در انواع وبلاگ
|
خبری |
تحلیلی سطحی |
تحلیلی عمقی |
راست |
7.8 |
9.6 |
13.8 |
چپ |
54.9 |
39.4 |
27.7 |
بی طرف |
21.5 |
36.5 |
38.8 |
اپوزیسیون |
15.6 |
14.4 |
19.4 |
در گروه خبری و تحلیلی سطحی تعداد پست های جریان چپ بیشترین و جریان راست کمترین تعداد پست را دارد. اما در گروه تحلیلی عمقی جریان اپوزیسیون بیشترین و چپ و بی طرف کمترین تعداد پست را دارند.
4-5. سابقه فعالیت
بررسی و تجزیه و تحلیل عمر وبلاگها می تواند نتایج جالبی خصوصا در زمینه میزان رشد وبلاگها در چند سال اخیر به ما ارائه دهد. در این قسمت میزان عمر وبلاگها را به سه دسته «صفرتا یکساله» ، «یک تا دوساله» و «دو ساله و بیشتر» تقسیم نمودیم تا تصویری روشن و ساده از میزان عمر وبلاگها به دست آید.
جدول شماره 7. درصد فراوانی سه گروه سنی در میان هر جریان سیاسی
|
راست |
چپ |
بی طرف |
اپوزیسیون |
صفرتا یکساله |
52.6 |
45.4 |
31.2 |
50 |
یک تا دوساله |
36.8 |
35 |
37.5 |
25 |
دو ساله و بیشتر |
10.5 |
19.4 |
31.2 |
25 |
همان طور که در جدول شماره (9) مشخص است، در همهی جریان های سیاسی (بجز جریان بی طرف) درصد وبلاگ های گروه «صفر تا یکساله» بیشتر از دو گروه دیگر است. اگر همین دادهها را بر اساس میزان عمر وبلاگها مرتب کنیم و درصد هر جریان سیاسی را در آن گروه سنی بررسی کنیم، نتایج دیگری نیز به دست می آید:
جدول شماره 8. درصد فراوانی هر جریان سیاسی در سه گروه سنی
|
صفرتا یکساله |
یک تا دوساله |
دو ساله و بیشتر |
راست |
12.6 |
10.7 |
4.5 |
چپ |
44.3 |
41.5 |
34 |
بی طرف |
25.3 |
36.9 |
45.4 |
اپوزیسیون |
17.7 |
10.7 |
15.9 |
در میان وبلاگهای «بیشتر از دوسال» (وبلاگهای باسابقه) جریان بی طرف بیشترین و جریان راست کمترین درصد فراوانی را داراست. جدول شماره 4 نشان می دهد که در دو سال اخیر جریان چپ بیشتر از همهی جریانها وبلاگ ایجاد کرده است. همچنین جریان راست و جریان اپوزیسیون، در یک سال اخیر به اندازه تمامی سالهای قبل وبلاگ ایجاد کرده اند.
4-6. شبکه ارتباطی درون وبلاگی
تعداد پیوندهای وبلاگ که به عنوان شاخص شبکه ارتباطی درون وبلاگی در نظر گرفته شده بود، در این بخش به دو صورت «تعداد کل پیوندها» و «میانگین پیوندها در هر وبلاگ» مورد تحلیل قرار می گیرد.
جدول شماره 9. فراوانی و میانگین تعداد پیوندهای وبلاگ در هر جریان سیاسی
فراوانی |
راست |
چپ |
بی طرف |
اپوزیسیون |
|
|
تعداد کل پیوندها |
3140 |
4688 |
4717 |
1105 |
|
میانگین پیوندها در هر وبلاگ |
157 |
60.10 |
76 |
36.83 |
جریان اپوزیسیون هم از لحاظ تعداد کل پیوندها و هم از لحاظ میانگین تعداد پیوند ها کمترین تعداد پیوند را داراست. جریان راست از لحاظ میانگین پیوندها، تفاوت آشکاری با سایر جریان ها دارد اما چون تعداد وبلاگ های این جریان کم است، تعداد کل پیوندهای آن کمتر از سایرین است. شاید بتوان از این آمار اینگونه نتیجه گرفت که وبلاگ نویسان جریان راست اگرچه کم هستند اما ارتباط اینترنتی و اطلاعاتی مناسبی را (در مقایسه با سایرین) بین خود ایجاد کرده اند.
4-7.میزان مشارکت خوانندگان
در این قسمت «میانگین تعداد نظرات خوانندگان در صفحه اول» به عنوان شاخص میزان مشارکت خوانندگان در نظر گرفته شد که به منظور دستیابی به تصویری روشن و ساده از این شاخص آن را به سه دسته «کمتر از یک» ، «یک تا پنج» و «پنج و بیشتر» تقسیم نمودیم.
جدول شماره 10. درصدفراوانی دستهبندی «میانگین تعداد نظرات در صفحه اول» در هرجریان سیاسی
|
راست |
چپ |
بی طرف |
اپوزیسیون |
کمتر از یک |
33.3 |
49.3 |
42.1 |
62 |
یک تا پنج |
33.3 |
25.3 |
40.6 |
31 |
پنج و بیشتر |
33.3 |
25.3 |
17.1 |
6.8 |
با نگاهی به آمار هر یک از جریان های سیاسی وبلاگ های جریان راست پراکندگی یکسانی از لحاظ تعداد نظرات خوانندگان دارند و جریان اپوزیسیون بیشترین نسبت وبلاگهایی با تعداد نظرات «کمتر از یک» و همچنین کمترین نسبت وبلاگهایی با تعداد نظرات «بیشتر از پنج» را دارد. جریان راست بیشترین نسبت وبلاگهایی با تعداد نظرات بیشتر از پنج را داراست. از این آمار می توان نتیجه گرفت که وبلاگهای جریان اپوزیسیون (در مقایسه با سایر جریانها) مخاطبان کم یا مخاطبان بی تفاوت و جذب نشدهای دارند و در مقابل وبلاگ های جریان راست (در مقایسه با سایر جریانها) از مخاطبان زیاد و یا فعال و جذب شده برخوردارند.
بحث و نتیجه گیری
تعلق بیشترین تعداد وبلاگ در فضای مجازی به جریان چپ و کمترین به جریان راست می تواند نشانگر احساس دغدغه و نیاز بیشتر فعالین سیاسی جریان چپ به فعالیت در عرصه وبلاگ نویسی به منظور پرکردن خلا فعالیت های آنها در فضای واقعی باشد. وبلاگ نویسان جریان راست با توجه به تعدادشان، فعالیت بیشتری در مقایسه با سایر جریان ها انجام داده اند. این داده می تواند ما را به این نکته رهنمون کند که دغدغه مندان جریان سیاسی راست در فضای مجاز یا گرچه کم هستند اما تلاش می کنند تا با فعالیت زیاد خود این نقیصه را جبران کنند. بررسی ها نشان می دهد که فرهنگ وبلاگ نویسی سیاسی در مجموع به سمت رسمی شدن پیش رفته است اما وضعیت هویت نویسندگان بین جریانهای سیاسی متفاوت است. وبلاگ نویسان جریان راست بیشتر دوست دارند تا با مطالبی که در فضای مجازی درج می کنند شناخته شوند و یا احساس آزادی و امنیت بیشتری برای درج مطالب خود دارند. بیشترین درصد وبلاگهای های خبری و کمترین درصد وبلاگ های تحلیلی عمقی در میان جریان چپ وجود دارد. این داده می تواند نشانگر آن باشد در میان جریان چپ دغدغه های خبری بیشتر از بقیه است و دغدغه های تحلیلی کمتر از سایر جریان هاست. در همهی جریان های سیاسی (بجز جریان بی طرف) درصد وبلاگ های جوان بیشتر از وبلاگهای باسابقه است. در میان وبلاگهای باسابقه جریان بی طرف بیشترین و جریان راست کمترین درصد فراوانی را داراست. همچنین جریان راست و جریان اپوزیسیون، در یک سال اخیر به اندازه تمامی سالهای قبل وبلاگ ایجاد کرده اند. تمامی این نکات می تواند نشانگر موج جدید وبلاگ نویسی در میان تمام جریان های سیاسی (بجز بی طرف) داشته باشد. وبلاگ نویسان جریان راست اگرچه کم هستند اما ارتباط اینترنتی و اطلاعاتی مناسبی را (در مقایسه با سایرین) بین خود ایجاد کرده اند و وبلاگهای جریان اپوزیسیون به لحاظ شبکه ارتباطی درون وبلاگی در ضعیفترین وضعیت قرار دارند. این شبکه ارتباطی درون وبلاگی جریان راست، بازیگران و کنشگران گوناگون را می تواند به یکدیگر پیوند دهد و در سوی مقابل جریان اپوزیسیون را با موانع اساسی در توسعه ارتباطات و شبکه ارتباطی و حتی شکل گیری هویت مشترک مواجه کند. وبلاگهای جریان اپوزیسیون مخاطبان کم یا مخاطبان بی تفاوت و جذب نشدهای دارند و در مقابل وبلاگ های جریان راست از مخاطبان زیاد و یا فعال و جذب شده برخوردارند. تجزیه و تحلیل داده های بخش تحلیل محتوا در قالب پارادایم دوجهانی شدن و ویژگی های فعالیت سیاسی در فضای مجازی می تواند نتایج دیگر نیز داشته باشد؛ نتایجی که هم به شناخت فعالیت جریان های سیاسی در فضای مجازی کمک کند و هم بخش های از ویژگی های جریان مذکور را در فضای واقعی روشن نماید.